Фермопилы 480 до н.э.

(свободный перевод с греческого;
автор оригинала — Константинос Тодис


Тщетно взывают старейшины Спарты*
к сильному волей царю Леониду:*
армия ждёт – и готовы солдаты
встретить с мечом у порога планиду*.

В Спарте ликуют Карнейские игры, *
в рощах Олимпии – дух состязанья.* –
Всё же метнулись, как лютые тигры,
в Грецию персы за жертвенной данью.
 
Триста спартанцев идут с Леонидом
против потока несущейся лавы
диких племён, устрашающим видом
в хаос способных повергнуть державы.

Негры, мидяне, лигии, индийцы,
мики, согдийцы, гиркане, арабы,
мары и колхи, а также бактрийцы,
саки, утии, парфяне, саранги 

бурей достигнули вод Геллеспонта.
Грозной ордою, подобно потопу,
лентой-мостами связав горизонты,
хлынули варвары прямо в Европу.

Плещется горе в канфарах* фракийских,*
ужас гнездится в домах македонцев,
«землю и воду»* из недр фессалийских*
греет врагам изумлённое солнце.

Царь же спартанский, исполненный силы
в славной победе у стен Марафона,*
храброе войско привёл в Фермопилы,*
в ближнем бою видя больше резона.

Ксеркс*, обозрев защищённость прохода,
взглядом окинул свои легионы:*
«Жалкая кучка простого народа
вздумала тут удержать миллионы!»

 «Сдайте оружие!» – шлёт деспотично
грекам посланье властитель набегов
в гневе… «Приди и возьми», – лаконично
бросил царь Спарты от имени греков.

Четверо суток ждал дерзкий подарка,
но не дождался бесплатного рая:
крепко стоит под щитами фаланга,*
стрелы противника в небо взметая.

Видя, как в пыль размололо атаку,
прыгнул безумец, от ярости, с трона;
вскоре к ущелью, по царскому знаку,
мчались «бессмертные»* пасть за корону.

Участь всё та же… Второй день и третий
гибнут враги в Фермопилах бессчётно.
Но ведь повсюду «изгои столетий» 
совесть на деньги меняют охотно.

Верен предатель своим интересам,
вражий отряд ведёт тайной тропою:                                                          
знал Эфиальт,*где удобнее персам
с тыла ударить по горстке героев.

Духи Аида* летят по стремнинам,
шёпот их слышат Мегистия* уши.
Смог он увидеть погибель эллинов
в жертвенных недрах барашковой туши.

Быть «на щите или с ним»* – непременный,
главный закон у спартанской Фемиды*. –
Смерти в лицо усмехнулись надменно
триста героев с царём Леонидом.
                              
Выбита надпись на мраморном глянце –
скорбный поскриптум тому эпилогу:*
«Путник, ступай и поведай спартанцам:
здесь полегли все мы, верные долгу!»*
_______________________________________
Примечания (авт.перевода):
*Спарты; Спарта, или Лакедемон, – древнее государство в Греции в области Лакония на юге полуострова Пелопоннес, в долине Эврота. В качестве официального названия спартанского государства почти всегда употреблялось слово Лакедемон (например, в международных договорах).
*Леониду; Леонид I – царь Спарты (491– 480 г.до н.э.)
*Планиду; планида (планета) – здесь: судьба, участь.
*Карнейские игры (Карнейские празднества, Карнеи)– главный национальный дорийский праздник, проходивший в честь Аполлона Карнейского. Спартанцы так высоко чтили это событие, что до окончания его не выступали в поход даже в особенно важных случаях.
*в рощах Олимпии – дух состязанья – имеются в виду семьдесят пятые Олимпийские Игры в Древней Греции; Олимпийские игры – крупнейшие спортивные соревнования древности. Зародились как часть религиозного культа и проводились с 776 г. до н.э. по 394г. н.э. (всего было проведено 293 Олимпиады) в Олимпии, считавшейся у греков священным местом. От Олимпии произошло и название Игр. Олимпийские игры были значимым для всей Древней Греции событием, выходившим за рамки сугубо спортивного мероприятия. Победа на Олимпиаде считалась чрезвычайно почётной и для атлета, и для полиса, который он представлял. На время Олимпийских игр в Древней Греции прекращались войны и заключалось перемирие – экехерия, а представители враждующих полисов проводили в Олимпии мирные переговоры с целью уладить конфликты. На хранившемся в Олимпии в храме Геры бронзовом диске Ифита с правилами Олимпийских игр был записан соответствующий пункт. Вот почему Леонид взял в поход против персов не спартанскую армию, а только триста воинов.
*в канфарах; канфар – древнегреческий сосуд для питья в форме кубка с двумя вертикальными ручками. Из канфаров пили греческие боги; например, с канфаром часто изображался Дионис; нередко канфар использовался для жертвоприношений или как предмет культа.
*фракийских – Древняя Фракия — страна между Балканскими горами и Эгейским морем, населённая фракийскими племенами (одриссы, меды, бессы, бизалты и др.)В настоящее время территория древней Фракии поделена между тремя государствами – Грецией, Болгарией и Турцией.
*«землю и воду» – дать землю и воду – значит признать верховную власть персов;
*из недр фессалийских; Фессали – исторический регион на северо-востоке Эллады на побережье Эгейского моря.
*у стен Марафона; Марафон – город в Аттике, около 32 км к северо-востоку от Афин. 12 сентября 490 г. до н. э. неподалёку от этого города произошло одно из крупнейших сухопутных сражений греко-персидских войн, где персидская армия потерпела сокрушительное поражение.
Согласно Плутарху, создававшему свои труды спустя более чем 500 лет после описываемых событий, Мильтиад отправил гонца Евкла в Афины с вестью о победе. Пробежав сразу после боя около 40 километров к городу, скороход выкрикнул «Радуйтесь, афиняне, мы победили!» и умер. Эта историческая легенда дала название спортивной дисциплине – марафонскому бегу (бегу на 42 км195 м).
В Марафоне стартовал первый в истории марафонский забег, входивший в программу Первых Олимпийских игр1896 года.
*Фермопилы (с греч. «тёплые ворота») – узкий проход в Этейской возвышенности между Фессалией и Локридой, близ южного берега Малийского залива, получивший своё название от двух горячих серных источников, находящихся по соседству с ним. В сентябре 480 года до н. э. в ходе греко-персидской войны 480–479 гг. до н. э. в ущелье Фермопилы произошло сражение,  впоследствии получившее название Фермопильского. 
Персидской армии, численность которой современные историки оценивают в 200 –250 тысяч человек, противостояло, по различным данным, от 5200 до 7700 греков. В первые два дня сражения греки успешно отбивали атаки персов в узком ущелье, но к последнему, третьему дню сражения большинство защитников ушло, опасаясь окружения. На месте остался лишь отряд из трёхсот спартанцев, а также несколько десятков феспийцев и фиванцев.
*Ксеркс; Ксеркс I (др.-перс. Хшаяршан, что означает «Царь героев» или «Герой среди царей») – персидский царь из династии Ахеменидов, сын Дария I и Атоссы, правил в 486 – 465 годах до н. э. Вступил на престол в ноябре 486 года до н. э.
*легионы – здесь: бессчётное множество.
*фаланга; греческая фаланга представляла собой плотное боевое построение тяжеловооружённых воинов глубиной в несколько шеренг. Во время боя главной задачей являлось сохранение её целостности: место павшего воина занимал другой, стоявший за ним. Главным фактором, оказавшим влияние на развитие фаланги, стало применение большого круглого щита (гоплона) и закрытого шлема коринфского типа. На внутренней поверхности гоплона крепились кожаные ремни, через которые просовывалась рука. Щит, таким образом, держался на левом предплечье. Воин управлял щитом, держась за ремень ближе к его краю. Защищая гоплита слева, такой щит оставлял открытой правую половину туловища. Из-за этого в греческой фаланге воины должны были держаться плотной линией так, чтобы каждый гоплит прикрывал своего соседа слева, будучи прикрытым соседом справа. Для грека потерять щит в бою считалось бесчестьем, так как он использовался не только для собственной безопасности, но и для защиты всей шеренги.
*«бессмертные» – десятитысячный отряд личных телохранителей Ксеркса, его гвардия, которая шла в бой лишь в самых исключительных случаях. 
*Эфиальт – сын Эвридема, малиец, изменнически указавший персам обход в Фермопильском ущелье через Каллидром, по которому Гидарн провел часть персидского войска в тыл спартанцев, вследствие чего Леонид со своими спартанцами погиб, окружённый с двух сторон неприятелем. Амфиктионами Эфиальт был приговорен к смерти и убит позже в Антикире.  Впоследствии у греков это имя превратилось в нарицательное и стало обозначать «предатель».
*Аид – в греческой мифологии бог – владыка царства мёртвых, а также само царство.
*Мегистий – прорицатель, который находился в войске царя Леонида. По обычаям тех веков Мегистий, рассмотрев внутренности жертвенного животного, предсказал отряду Леонида гибель. Царь Леонид попросил покинуть Фермопилы и Мегистию, к тому времени пожилому и очень уважаемому человеку. Но тот отказался, отправив домой своего единственного сына, продолжателя рода.
*«на щите или с ним»; «со щитом или на щите» – это лаконическое (то есть «чисто спартанское» – спартанцев звали также лаконцами) напутствие означало: или ты вернёшься победителем, со щитом, или пусть тебя принесут на щите, как спартанцы носили своих мёртвых. И в современной речи часто встречается это выражение. «Вернуться со щитом», то есть одержать победу; «вернуться на щите» – потерпеть поражение.
*«у спартанской Фемиды»; Фемида, Темис – в древнегреческой мифологии богиня правосудия, титанида, вторая супруга Зевса. Иносказательно: Фемида – закон, правосудие.
*«тому эпилогу» — здесь: печальному исходу Фермопильской битвы.
*«Путник, ступай и поведай спартанцам:
здесь полегли все мы, верные долгу!» – надпись на памятнике, установленном на том месте, где славно погибли спартанские воины вместе с царём Леонидом.

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ   480 π.Χ.
 
Μάταια προσπαθούν οι Πρεσβύτεροι*
να πείσουν το Λεωνίδα*
ν’ αυξήσει το στράτευμα της Σπάρτης
για να σωθεί η πατρίδα.
 
Ήταν εορτή των Καρνείων*,
Εβδομηκοστή πέμπτη Ολυμπιάδα*,
όταν ο Πέρσης βασιλιάς
εκστράτευσε ενάντια στην Ελλάδα.
 
Τριακόσιοι  ατρόμητοι Σπαρτιάτες*
θα πολεμήσουν με αυτοθυσία
αντίκρυ σ’ ένα ρεύμα «καυτής λάβας»
μυριάδων βαρβάρων* από την Ασία.
 
Ινδοί, Αιθίοπες, μαύροι Μπαλλούχι
και νομάδες με τ’ ανάλαφρα άλογά τους,
Μήδοι, Άραβες, Βακτριανοί
και Λίβυοι με τα πολεμικά άρματά τους.
 
Φθάνοντας ο στρατός στον Ελλήσποντο*,
στήθηκαν δυο γέφυρες για τη διάβαση.
Επτά μερόνυχτα περνούσαν οι Πέρσες
κι απ’ τις δυο χωρίς ανάπαυση.
 
Περνώντας παράκτια τη Βόρεια Ελλάδα
όρμησαν νότια προς τη Θεσσαλία*.
«Γη και ύδωρ» δίνουν στους κατακτητές
οι αυτόχθονες δυνάμεις σ’ όλη την πορεία...
 
Στις Θερμοπύλες* αποφάσισαν οι Έλληνες
να συγκρουστούν σώμα με σώμα.
Το ηθικό τους ήταν υψηλό
απ’ την ένδοξη νίκη τους στο Μαραθώνα*.
 
Βλέποντας το πέρασμα κατειλημμένο,
ο  Ξέρξης* γέλασε δυνατά!
«Μια χούφτα να κρατήσει εκατομμύρια!..»
είπε στη συνοδεία του ειρωνικά!
 
Στέλνει αγγελιοφόρους στους Έλληνες
με προθεσμία  για παράδοση των όπλων.
«Μολών λαβέ!» απαντά ο Λεωνίδας
εξ’ ονόματος όλων.
 
Πέρασε ο χρόνος άσκοπα
κι αμέσως οι Μήδοι εισβάλλουν στο στενό.
«Σιδερένιο τείχος» η φάλαγγα*!
Τα βέλη των εχθρών σκιρτούν στον ουρανό!
 
Η πρώτη επίθεση απέτυχε.
Ο  Ξέρξης αναπηδά απ’ το θρόνο του με οργή!
Μπαίνουν στο μέτωπο οι «αθάνατοι*»,
μα ταχιά κι αυτοί εξαναγκάζονται σε φυγή.
 
Πέρασε μια μέρα, δύο, τρεις...
και πολλοί Πέρσες σκοτώθηκαν στη μάχη.
Αυτή την ώρα διάλεξε ο Εφιάλτης*
για να προδώσει το μονοπάτι.
 
Κρυφά μια επίλεκτη ομάδα υπό τον Υδάρνη*
ανεβαίνει το βουνό με το φως των λυχναριών...
Το γλυκοχάραμα θα κατείχε ιδανική θέση
για να χτυπήσει τα νώτα των υπερασπιστών.
 
Νωρίτερα, προειδοποίησε τους Έλληνες
για τη συμφορά ο μάντης Μεγιστίας*,
αφού παρατήρησε προσεκτικά
τα σπλάχνα των σφαγίων της θυσίας.
 
«Ή ταν ή επί τας!» ο απαράβατος όρκος
των Σπαρτιατών προς την πατρίδα.
Έπεσαν όλοι, αψηφώντας το θάνατο
με το γενναίο βασιλιά τους Λεωνίδα.
 
Στους τάφους των ηρώων και ένεκα τιμής
στήθηκε πέτρινο λιοντάρι και η επιγραφή* :
«Ξένε, αν θα πας στη Σπάρτη να πεις,
ότι εμείς πέσαμε εδώ στο καθήκον μας πιστοί!»
 
αναφορές :
*Πρεσβύτεροι: Η Σπάρτη είχε μια ιδιόμορφη κρατική οργάνωση. Στην αρχηγία βρισκόταν οι δύο βασιλείς οι οποίοι θεωρούνταν απόγονοι των δύο γιων του Ηρακλή. Στην πραγματικότητα, αυτοί ήταν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι με μικρή εξουσία σε καιρό ειρήνης, όταν το πληρεξούσιό τους περιόριζε η Απέλλα – λαϊκή συνέλευση από Σπαρτιάτες με πλήρη πολιτικά δικαιώματα και η Γερουσία, οι Πρεσβύτεροι, το Συμβούλιο των Γερόντων αποτελούμενο από ισόβια εκλεγμένα πρόσωπα μεγαλύτερα των 60 ετών. Οι σπαρτιατικοί νόμοι θεωρούνταν αιώνιοι και αμετάβλητοι και για τον έλεγχο και την ορθή εφαρμογή τους κάθε χρόνο εκλέγονταν επιτροπή 5 Εφόρων – παρατηρητών που είχαν το δικαίωμα και την αρμοδιότητα να δικάζουν τους Σπαρτιάτες με εξαίρεση τους βασιλείς.
*Λεωνίδας: 530 – 480 π.Χ. Βασιλιάς της Σπάρτης. Ο Λεωνίδας  επέλεξε  300  άξιους  άρρενες  για  τη  μάχη  εναντίον  του  Ξέρξη  και  1000  οπλίτες  απ’ τους  Περιοίκους. Το  υπόλοιπο  των  Σπαρτιατών  επρόκειτο  να  ενταχθεί  στο  στρατό  αμέσως  μετά  τις  γιορτές  αυτές. Πριν  από  τη  συμμετοχή  στη  μάχη, οι  Πρεσβύτεροι  προσπάθησαν  να  πείσουν  το  Λεωνίδα  να  αυξήσει  τον  αριθμό  των  στρατιωτών. Αυτός  τους  απάντησε: « Για  να  νικήσουμε  και  οι  χιλιάδες  θα  είναι  λίγοι – για  να  πεθάνουμε  και  οι  τριακόσιοι  θα  είναι  πολλοί… ». Ήταν  φανερό  ότι  οι  Σπαρτιάτες  κρατούσαν  το  μεγάλο  μέρος  της  στρατιωτικής  τους  ισχύος  για  την  άμυνα  ολόκληρης  της  Πελοποννήσου. Ο  Λεωνίδας  ήταν  γιος  του  Αλεξανδρίδη  και  ετεροθαλής  αδελφός  και  διάδοχος  του  βασιλιά  Κλεομένη. Ήταν  περίπου  50  ετών, αποφασιστικός  χαρακτήρας  με  αδιαμφισβήτητη  εμπειρία  στον  πόλεμο  και  γενικά  άνθρωπος  από  τον  οποίο  περίμενε  κανείς  το  καλύτερο  δυνατό  αποτέλεσμα  κάτω  από  τις  διαταγές  του.
*Κάρνεια: Εορτές προς τιμήν του Κάρνειου Απόλλωνα στην Πελοπόννησο, στην περιοχή της Μεσσηνίας – στο άλσος των κυπαρισιών κοντά στην πόλη Ανδάνεια – στα τέλη Αυγούστου.
*Ολυμπιάδα : Ο ελληνικός πολιτισμός, ένας από τους αρχαιότερους στον κόσμο, άφησε ένα ανεξίτηλο σημάδι στην παγκόσμια ιστορία. Μέχρι σήμερα θαυμάζουμε τους φιλοσόφους της, τους ποιητές, τους μαθηματικούς, τους γλύπτες, τους αρχιτέκτονες και βέβαια τους αθλητές. Οι Έλληνες ήταν ένας από τους πρώτους λαούς που η φυσική άσκηση και ο αθλητισμός ήταν συνδεδεμένος με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Τα πρώτα αξιόπιστα ιστορικά δεδομένα για την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων σχετίζονται με το έτος 776 π.Χ. Συγκεκριμένα, αυτό το έτος βρέθηκε η μαρμάρινη πλάκα στην οποία ήταν σκαλισμένο το όνομα ενός από τους πρώτους Ολυμπιονίκες στο αγώνισμα του δρόμου – του Κόροιβου. Η γέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αρχαία Ελλάδα συνέπεσε με την εποχή που στην ιστορία υπήρχαν οι μύθοι και οι θρύλοι. Από τα διασωζόμενα ως τις μέρες μας έργα των αρχαίων Ελλήνων ιστορικών, φιλοσόφων και ποιητών γνωρίζουμε ότι οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν συνδεδεμένοι με το όνομα του ήρωα και ημίθεου Ηρακλή, του θρυλικού βασιλιά Πέλοπα, του Σπαρτιάτη νομοθέτη Λυκούργου και του βασιλιά Ίφυτου. Οι αγώνες τελούνταν κάθε 4 χρόνια με βασική προϋπόθεση για την προετοιμασία των αθλητών για συμμετοχή την τρίμηνη ιερή ανακωχή. Σε περίπτωση παραβίασης της ιερής ανακωχής, της ονομαζόμενης «εκεχυρίας» οι κάτοικοι της Ελλάδας είχαν το δικαίωμα να καταλογίζουν στην παραβάτιδα πόλη, ομάδα ή πρόσωπο χρηματικό πρόστιμο και στέρηση δυνατότητας συμμετοχής στους επικείμενους αγώνες. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες διοργανώθηκαν προς τιμήν της εορτής της συγκομιδής. Γι αυτό και οι νικητές βραβεύονταν με ένα στεφάνι από κλάδους ελιάς. Το διάστημα τέλεσης των αγώνων ήταν ο Αύγουστος και ο Σεπτέμβριος. Το έτος 480 π.Χ. όταν ο Ξέρξης πλησίαζε στο στενό των Θερμοπυλών συνέπεσε χρονικά με τους αγώνες και τη γιορτή των Καρνείων.
*Σπαρτιάτες: Οι  Σπαρτιάτες  ήταν  γνωστοί  σε  όλη  την  Ελλάδα, ως  ατρόμητοι  και  δυνατοί  πολεμιστές. Σύνθημά  τους  το  « Ή  ταν  ή  επί  τας », που  δήλωνε  την  αφοσίωσή  τους  και  την  αυτοθυσία  τους  για  την  πατρίδα. Ο  πόλεμος  για  τους  Σπαρτιάτες  ήταν  επιθυμητός  και  γέμιζε  τον  ελεύθερο  χρόνο  τους, δεδομένου  ότι  «εν  καιρώ  ειρήνης» υποσιτίζονταν  ηθελημένα  και  αφιέρωναν  όλο  τον  ελεύθερο  χρόνο  τους  σε  στρατιωτικές  ασκήσεις  και  σκληρή  δουλειά. Έφεραν  μεγάλη  ασπίδα. Το  να  εγκαταλείψουν  την  ασπίδα  στη  μάχη  ήταν  ντροπή  για  έναν  Σπαρτιάτη  πολεμιστή. Το  κράνος, ο  θώρακας  και  η  ασπίδα  προστάτευαν  το  σώμα  από  τα  βέλη  και  τα  δόρατα  του  εχθρού, ενώ  τα  όπλα  του  χεριού  ήταν  το  ακόντιο, το  δόρυ  και  ένα  αμφίδρομο  σπαθί. Καλυμμένοι  με  τις  ασπίδες  και  τα  δόρατα  οι  στρατιώτες  κινούνταν  κατά  φάλαγγα.
*Μυριάδων βαρβάρων : 46  έθνη, υποταγμένα  στον  Πέρση  βασιλιά, πήραν  μέρος  σε  αυτή  την  εκστρατεία, κάτω  από  τις  διαταγές  του. Τα  περισσότερα  από  αυτά, γύρω  από  τους  ποταμούς  Τίγρη  και  Ευφράτη. Φανερό  ήταν, ότι  το  σύνολο  σχεδόν  της  Ασίας, τέθηκε  «επί  ποδός». Υπήρχαν  Ινδοί  με  ριγέ πολύχρωμες   ενδυμασίες, Αιθίοπες, ντυμένοι  με  δέρματα  λεόντων, μαύροι  Μπαλούχι, νομάδες  της  κεντρικής  Ασίας  με  τα  άλογά  τους, ορμώμενοι  σαν  τον  άνεμο! Μήδοι  και  Βακτριανοί  με  τα  πλούσια  ενδύματά  τους, Λίβυοι  με  πολεμικά  άρματα  και  Άραβες  με  τις  καμήλες  τους. Το  πιο  αξιόμαχο  και  κύριο  τμήμα  αυτού  του  τεράστιου  εκστρατευτικού  σώματος, ήταν  οι  Πέρσες. Σύμφωνα  με  τα  παλιά  έθιμα, οι  Πέρσες  και  ιδιαίτερα  οι  ευγενείς, στελέχωναν  το  ιππικό  του  στρατού. Οι  υπόλοιποι, μαζί  με  τις  άλλες  εθνότητες, αποτελούσαν  το  πεζικό, τους  τοξότες  και  τους  ρίψαντες  με  τη  σφεντόνα. Το  βαρύ  πεζικό, έφερε  μικρά  σπαθιά  και  ακόντια, μεγάλα  τόξα  με  μακριά  βέλη, φορούσε  στα  χέρια  μικρές  ξύλινες  ασπίδες  και  πανοπλία  στο  στήθος  και  τα  πόδια. Έτσι  έπαιρναν  μέρος  στη  μάχη. Μαζί  με  το  στρατό  υπήρχαν  και  τα  άρματα  εκστρατείας. Κάποια  από  αυτά  είχαν  κόσες – μαχαίρια – στις  ρόδες, για  να  αποδεκατίζουν  τους  αντιπάλους, όπως  το  «κούρεμα  του  γκαζόν». Με  αυτά  τα  άρματα, συνήθως, άρχιζε  η  μάχη  κατά  μέτωπο  και  το  ιππικό, ταυτόχρονα, προσπαθούσε  να  πλαγιοκοπήσει  τον  εχθρό.  Ακριβώς, πίσω  από  τα  άρματα  και  στο  κέντρο, ακολουθούσε  ο  στρατός. Επικεφαλής  του  στρατού  ήταν  ο  ίδιος  ο  βασιλιάς  με  το  άλογό  του  ή  πάνω  σε  ένα  άρμα  που  περιβαλλόταν  από  αυλικούς  και  τη  βασιλική  συνοδεία  των  «αθανάτων». Αυτή  η  ομάδα, αποτελούμενη  από  10.000  άνδρες, ήταν  η  πιο  ευγενής   και  πολυτελής. Όχι  μόνο  οι  ίδιοι, αλλά  και  τα  άλογά  τους  ήταν  καλυμμένα  με  αστραφτερές  πανοπλίες. Το  υπόλοιπο  στράτευμα, αποτελούμενο  από  τις  εθνότητες  των  κατακτημένων  επαρχιών  του  περσικού  βασιλείου, δεν  διέθετε  τα  ίδια  όπλα, δεν  ασπάζονταν  την  πειθαρχία  και  αγωνιζόταν  για  τη  διάσωση  των  ηθών  του, όσο  καλύτερα  μπορούσε. Γι  αυτό, η  διατήρηση  και  ο  έλεγχος  αυτού  του  τμήματος  από  τους  Πέρσες, ήταν  δύσκολη  υπόθεση  και  σε  περίπτωση  αποτυχίας  στη  μάχη, όλοι  έφευγαν  τρέχοντας, χωρίς  να  κοιτάζουν  πίσω  τους. Στη  συνέχεια  δε, ήταν  αδύνατο  να  τους  σταματήσει  κανείς, ούτε  τελικά  να  τους  πείσει  να  οικοδομήσουν  μια  νέα  μάχη. Οι  Πέρσες  σε  ανοιχτή  περιοχή, ιδιαίτερα  σε  εδάφη  της  στέπας, σχεδόν  πάντοτε  ήταν  νικητές. Όμως, η  εκστρατεία  αυτή  στην  Ελλάδα, με  την  ορεινή  μορφολογία  και  τη  θάλασσα, ήταν  σίγουρο  ότι  έκρυβε  εκπλήξεις …
*Ελλήσποντος : Την  Ασία, από  την  Ευρώπη, διαχώριζε  ο  Ελλήσποντος. Το πλάτος της υδάτινης λωρίδας του ήταν περίπου 1500 μέτρα. Δυο  ξύλινες  πλωτές  γέφυρες  ρίχτηκαν  στο  στενό  του  για  να  περάσει  το  στράτευμα. Τις  γέφυρες  κρατούσαν  360  πλοία  στη  βόρεια  και  340  στη  νότια  πλευρά. Τα  πλοία  τέντωναν  χοντρά  σχοινιά  από  λινάρι και πάπυρο – το κολλώδες μέρος του οι Αιγύπτιοι βρήκαν τρόπο να το μετατρέψουν σε πολύ ανθεκτικό σχοινί. Πάνω  στα  σχοινιά  ήταν  τοποθετημένα  δοκάρια  και  σανίδες  που  ακουμπούσαν  στη  γη. Εκατέρωθεν  υψώνονταν  ψηλές  βέργες  για  να  μην  βλέπουν  τα  άλογα  τη  θάλασσα  κατά  τη  διάβαση. Μόλις  ήταν  έτοιμοι  να  αναχωρήσουν  ξέσπασε  δυνατή  καταιγίδα  που  γκρέμισε  τις  γέφυρες. Ο  Ξέρξης  έγινε  έξω  φρενών!  Διέταξε  τον  αποκεφαλισμό  όλων  των  ξυλουργών  και  έριξε  στη  θάλασσα  βαριές  αλυσίδες, σημάδι ότι  και  η  θάλασσα  πρέπει  να  είναι  υπάκουη  σε  αυτόν. Τιμώρησε  την  ύπουλη  θάλασσα  διατάζοντας  να  μαστιγώσουν  αυτήν  300  φορές. Μετά  απευθύνθηκε  σ’ αυτήν  λέγοντας: «Για  το  κακό  νερό, ο  βασιλιάς  επιβάλλει  σε  σένα  αυτή  την  τιμωρία, επειδή  τον  προσέβαλες  χωρίς  αυτός  να  σου  κάνει  κακό. Ο  βασιλιάς  Ξέρξης  σε  κάθε  περίπτωση  θα  περάσει  από  σένα, είτε  το  θέλεις  είτε  όχι. Δίκαια  κάποιος  δεν  θυσίασε  σε  σένα, επειδή  είσαι  απατηλή  και  αλμυρό  ποτάμι...»Αν περνούσαν απέναντι μέσω της ξηράς έπρεπε να βαδίσουν γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, διαδρομή που θα καθυστερούσε 2 χρόνια την προέλασή τους στην Ελλάδα. Σύντομα, μια  νέα  γέφυρα  ήταν  έτοιμη. Επτά  μέρες  και  επτά  νύχτες  χωρίς  διακοπή  έκανε  για  να  περάσει  το  στράτευμα  στην  Ευρώπη  μέσω  της  γέφυρας  που  στήθηκε. Σαν  ένα  ρεύμα  καυτής  λάβας, ξεχύθηκαν  οι  άγριοι  Ασιάτες  στη  Βόρεια  Ελλάδα. Κανένας  δεν  σκέφτηκε  να  αντισταθεί. Έδωσαν  «γη  και  ύδωρ» στον  Πέρση  βασιλιά. Στο  στρατό  του  Ξέρξη  ενσωματώθηκαν  και  νέα  έθνη, αυξάνοντας  την  αριθμητική  του  δύναμη. Η  μάζα  αυτή  κινήθηκε  κατά  μήκος  των  ακτών της Βόρειας Ελλάδας.
*Θεσσαλία: Ιστορική περιοχή της κεντρικής και βορειοανατολικής Ελλάδας που εκτείνεται μέχρι τα παράλια του Αιγαίου. Μέσω της Θεσσαλίας ο περσικός στρατός θα έφτανε τελικά στο στενό των Θερμοπυλών με κατεύθυνση την Αττική και την Αθήνα. Ήταν ο μοναδικός δρόμος.
*Θερμοπύλες: Το στενό πέρασμα των Θερμοπυλών συνέδεε τη Θεσσαλία με τη Στερεά Ελλάδα. Το  πέρασμα  σε  αυτό  το  σημείο  της  κοιλάδας  έχει  ελάχιστο  μήκος  μερικών  μέτρων. Είναι  μια  ιδανική  θέση, που  ακόμη  κι  ένα  μικρό  απόσπασμα  από  βαριά  οπλισμένους  οπλίτες, θα  μπορούσε  να  κρατήσει  μακριά  ένα  ολόκληρο  στράτευμα. Στις  Θερμοπύλες  έφτασε  τελικά  ο  βασιλιάς  της  Σπάρτης  Λεωνίδας  με  συνολικά  7000  βαριά  οπλισμένους  στρατιώτες  και  2000  τοξότες. Σχεδόν  όλοι  αποτελούσαν  την  πολιτοφυλακή  των  ελληνικών  πόλεων: Το  κύριο  μάχιμο σώμα  αποτελούσαν  Θηβαίοι  και  Θεσπιείς, εκτός  από  την  προσωπική  φρουρά  του  Λεωνίδα, που  αποτελούνταν  από  300  καθαρόαιμους  Σπαρτιάτες.Το πέρασμα την εποχή εκείνη στο φαρδύτερο σημείο του είχε μόνο 180 μ. πλάτος. Στη νότια πλευρά του περάσματος βρισκόταν το όρος Καλλίδρομο με ύψος 1524 μ. και η βάση του ήταν ένας κατακόρυφος γκρεμός περίπου 90 μ. Ανάμεσα  στη  Θεσσαλία  και  τη  Λοκρίδα  βρισκόταν  η  οροσειρά  της  Οίτης, η  οποία  στηρίζεται  πάνω  στη  θάλασσα, αφήνοντας  ένα  μικρό  πέρασμα  που  στο  στενότερο  σημείο  του  δεν  είναι  μεγαλύτερο  από  7  οργυιές, δηλαδή περίπου 10 – 12 μ. Ήταν  το  ένα  από  τα  τρία  στενά  των  Θερμοπυλών. Η  πάνω  από  τις  Θερμοπύλες  οροσειρά  που  συνδέει  το  Καλλίδρομο  με  την  κυρίως  Οίτη, ονομάζεται  Ανόπαια. Το  ίδιο  όνομα  έφερε  και  η  ατραπός, το  μονοπάτι  που  διέσχιζε  την  οροσειρά  αυτή. Το  μονοπάτι  αυτό  είναι  γνωστό, ως  «μονοπάτι  του  Εφιάλτη».
*Μαραθώνας : Στη θέση αυτή, πολύ κοντά στην Αθήνα, έγινε στις 12 Σεπτέμβρη του 490 π.Χ. μια από τις πιο γνωστές ναυμαχίες ανάμεσα στον ελληνικό και τον περσικό στόλο. Οι Έλληνες πολέμησαν ένας εναντίον δέκα και συνέτριψαν τον περσικό στόλο.
*Ξέρξης : Πέρσης βασιλιάς της δυναστείας των Αχαιμενιδών, γιος του Δαρείου Ι. Βασίλευσε από το 485 π.Χ. ως το 465 π.Χ. Πήρε μέρος εκτός από τη μάχη των Θερμοπυλών, στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) και της Μυκάλης (479 π.Χ.). Ανάμεσα  στα  χρόνια  484 – 481  π.Χ.  ο  βασιλιάς  Ξέρξης  αποφάσισε  να  επιτεθεί  εναντίον  των  Ελλήνων. Σύμφωνα  με  τον  Ηρόδοτο, ο  στρατός  του  υπερέβαινε  το  1  εκατομμύριο  άνδρες. Ο  Ξέρξης  ξεκινώντας  την  προετοιμασία  για  την  εκστρατεία, σχεδίασε  μια  πρωτοφανή  πορεία, που  όμοιά  της, δεν  είχε  συναντήσει  στο  παρελθόν  ο  αρχαίος  κόσμος. Έστειλε  αγγελιοφόρους  και  κάλεσε  στα  όπλα  όλους  τους  λαούς  του  βασιλείου  του  απ’ τον  Ελλήσποντο  μέχρι  τον  Ινδό  ποταμό  και  από  τον  Αξάρτη  μέχρι  την  έρημο  της  Λιβύης. Σκέφτηκε  να  συναθροίσει  χερσαίες  και  ναυτικές  δυνάμεις  τέτοιου  μεγέθους  που  ο  κόσμος  ακόμη  δεν  είδε  και  με  αυτή  την  τεράστια  δύναμη  να  κινηθεί  προς  τη  δύση  για  να  υποτάξει  τους  Έλληνες – αυτό  το  έθνος  με  το  οποίο, κατά  τη  γνώμη  του, ήδη  ασχολήθηκε  επί  μακρόν – και  να  διαδόσει  τη  λάμψη  του  βασιλείου  του  μακριά, ως  τα  όρια  της  Ελλάδας…
*Φάλαγγα : Οι Σπαρτιάτες πολεμούσαν σε διμοιρίες των 8 ανδρών σε μήκος και 4 ανδρών σε πλάτος, ώμο προς ώμο. Ο ένας κοιτούσε κάτω από τον άλλο, στη δεξιά του ασπίδα. Έτσι, υπήρχε ένα τοίχος από ασπίδες μπροστά, ένα τοίχος από ορείχαλκο που στεκόταν εκεί και έλαμπε στο φως του ήλιου. Η ασπίδα τους ονομαζόταν «όπλον» και οι στρατιώτες οπλίτες. Η ασπίδα ήταν κατασκευασμένη από ένα κοίλο κομμάτι ξύλου και καλυπτόταν από ένα λεπτό έλασμα ορείχαλκου. Η διάμετρός της ήταν περίπου 1 μ. και ζύγιζε μέχρι 9 κιλά. Τα βέλη που έπεφταν πάνω στους Έλληνες δεν είχαν μεγαλύτερη ισχύ από τη βαριά θωράκιση των οπλιτών. Αναπηδούσαν στις ασπίδες και στα κράνη, χωρίς να προκαλούν καμία ζημιά...
*Αθάνατοι: Η βασιλική φρουρά συνοδεία  των  «αθανάτων» ήταν το επίλεκτο και πιο αξιόμαχο τμήμα του περσικού στρατού. Αυτή  η  ομάδα, αποτελούμενη  από  10.000  άνδρες, ήταν  η  πιο  ευγενής   και  πολυτελής. Όχι  μόνο  οι  ίδιοι, αλλά  και  τα  άλογά  τους  ήταν  καλυμμένα  με  αστραφτερές  πανοπλίες.
*Εφιάλτης: Ο αριθμός των νεκρών Περσών στη μάχη  θα  ήταν μεγαλύτερος, αν  δεν  βρισκόταν  ανάμεσα στους Έλληνες  ένας  προδότης, κάτοικος  κοντινής  πόλης. Ήταν γιος  του  Ευρύδημου  από  τη  Μαλίδα, ο  οποίος  προσδοκώντας  να  αποκομίσει  μεγάλη  αμοιβή  από  το  βασιλιά  των  Περσών, μαρτύρησε  το  μονοπάτι, που  διασχίζοντας  την  κορυφογραμμή  της Ανόπαιας  καταλήγει  στις  Θερμοπύλες, όπου  οι  Έλληνες  κρατούσαν  την  άμυνά  τους. Για τη πράξη του αυτή ο Πέρσης αυτοκράτορας του έδωσε μια μεγάλη χρηματική ανταμοιβή. Η Δελφική Αμφικτυονία, όταν οι Πέρσες νικήθηκαν και έφυγαν από την Ελλάδα, τον επικήρυξε έναντι χρηματικής αμοιβής και γι' αυτό ο Εφιάλτης είχε καταφύγει στη Θεσσαλία. Όταν έπειτα από χρόνια γύρισε στην πατρίδα του στην Αντίκυρα Φθιώτιδας δολοφονήθηκε. Ο άντρας που τον σκότωσε ήταν ένας Τραχίνιος, ο Αθηνάδης, ο οποίος σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τον αναγνώρισε και τον σκότωσε.
*Υδάρνης : Πέρσης στρατηγός διοικητής της ομάδας των «αθανάτων». Ήταν αυτός που με την καθοδήγηση του προδότη Εφιάλτη ανέβηκε τη νύχτα της τρίτης κατά σειράν ημέρας της μάχης το μονοπάτι της Ανόπαιας και προσέγγισε το σημείο που οι Έλληνες κρατούσαν την άμυνά τους χτυπώντας τα νώτα τους.
*Μεγιστίας : Μάντης που πρώτος ειδοποίησε  τους  Έλληνες  που  βρίσκονταν  στις  Θερμοπύλες  για  το  θάνατο  που  τους  περίμενε  με  το  γλυκοχάραμα, αφού  παρατήρησε  τα  σπλάχνα  των  σφαγίων  της  θυσίας. Ο μάντης  Μεγιστίας, ο  οποίος  πρόβλεψε  το  θάνατο  των  Ελλήνων, επίσης  σκοτώθηκε  στις  Θερμοπύλες. Δεν  εγκατέλειψε  τον  πιστό  του  φίλο  Λεωνίδα. Ο ποιητής Σιμωνίδης ο Κείος  έγραψε  την  παρακάτω  επιγραφή  για  να  δοξάσει  τον  αγαπημένο φίλο: «Εδώ, στον  τάφο  του  Μεγιστία, τον  οποίο  οι  Μήδοι  σκότωσαν  κοντά  στον  ποταμό  Σπερχειό. Ο  ένδοξος  μάντης  ορθά  μάντεψε  τον  επερχόμενο  θάνατο, αλλά  δεν  εγκατέλειψε  τους  Σπαρτιάτες  ήρωες!»
*Σιμωνίδης ο Κείος: Έλληνας ποιητής — Κέα 556 π.X. — Σικελεία 468 π.X. Η Ιωνική καταγωγή του διαφαίνεται από την όλη προσωπικότητα του και από τις μορφές της ποιήσεως που καλλιέργησε — ελεγείες, παιάνες, διθύραμβοι, θρήνοι, επιγράμματα κ.λπ..Έγραψε επίσης μερικά άσματα για τη ναυμαχία του Αρτεμισίου, της Σαλαμίνας και μια ελεγεία για τους πεσόντες στις Πλαταιές.Αναμφίβολα, τα ποιήματά του για τον πόλεμο εναντίον των βαρβάρων ενίσχυσαν σημαντικά τον ελληνικό εθνικό πατριωτισμό.Ο  ποιητής  Σιμωνίδης  ο  Κείος, εξήρε  τους  Σπαρτιάτες  που  έπεσαν  στη  μάχη των Θερμοπυλών. Στο  λόφο, όπου  έπεσαν  οι  τελευταίοι  ήρωες  των  Ελλήνων ,οι  Σπαρτιάτες  έχτισαν  για  τον  βασιλιά  τους  κενοτάφιο  και  πάνω  σ’ αυτό  στήθηκε  ένα  πέτρινο  λιοντάρι. Στην  επιγραφή  που  συνέθεσε  ο  Σιμωνίδης  ο  Κείος  αναφέρεται: « Από  τα  θηρία  εγώ  είμαι  το  δυνατότερο, απ’ τους  ανθρώπους  πιο  δυνατός  εκείνος, τον  οποίο  εγώ  φρουρώ  εδώ  σ’ αυτόν  τον  πέτρινο  τάφο!..»
15.09.2012